Gotowe dania i potrawy
* babraczka cieszyńska (ugotowana na rzadko kiszona kapustę z utłuczonymi ziemniakami i kawałkami wędzonki, okraszana wędzoną słoniną); bachor (pieczony świński żołądek nadziewany farszem kartoflano – mięsnym); bigos śląski (mieszanina ugotowanej kapusty kiszonej, kawałków mięsa i niewielkich owalnych kluseczek, zatopionych w sosie); cieszyńska fasola / fazola / becok na sypko (danie, którego składnikami są fasola, cebula, skwarki lub stopione masło z bułką tartą oraz sól i pieprz); cieszyńska kiszona kapusta z zaprażką (zasmażana kapusta kiszona z dodatkiem skwarków słoniny lub boczku); cieszyńskie sosy (moczki): krzónowy, grzybowy, cebulowy (sos z maki i tłuszczu z dodatkiem chrzanu albo grzybów albo cebuli); ciulim lelowski (potrawa ze startych ziemniaków doprawionych pieprzem, solą, cebulą i tłuszczem oraz mięsa (zazwyczaj żeberek) – surowe ciasto ziemniaczane przekłada się warstwowo mięsem w garnkach i wkłada się do pieca chlebowego na całą noc a następnie wykłada łyżką na talerz); czernina / czarnina / szwarc (zawiesista zupa ze świeżej krwi wieprzowej, gęsiej lub kaczej, lekko kwaskowata, z podrobami, kawałeczkami mięsa oraz kluskami); flaki po cieszyńsku/pajszle (gęsta zupa na bazie flaków wolowych lub wieprzowych z pokrojonymi w paseczki warzywami: marchewką, pietruszką, cebulą, selerem, z zasmażką przygotowaną z masła i mąki, dodatkiem soli, pieprzu, liścia laurowego, ziela angielskiego, majeranku, papryki słodkiej, gałki muszkatołowej, imbiru); garus / garusek / kwaśne (zupa z suszonych jabłek, śliwek i gruszek, białej, dużej fasoli i pokruszonego piernika, podawana na ciepło lub jako chłodnik); hekele / hekerle górnośląskie (mieszanka drobno pokrojonego śledzia, cebulki, jajka na twardo, kiszonego ogórka z dodatkiem musztardy); jaskółcze gniazda (zrolowane mięso wieprzowe nadziewana jajkiem lub połówką jajka ugotowanego na twardo, owiniętego wędzonym boczkiem); jurajski żur na grzybach (żur z mąki żytniej ugotowany na wywrze z grzybów suszonych, podawany z grzybami); kapusta z grochem po częstochowsku (kiszona kapusta gotowana z grochem okraszona skwarkami); karminadle / karbinadle / kardinadle (kulki z mielonego mięsa smażone na głębokim tłuszczu); kluski białe śląskie ( okrągłe, lekko spłaszczone kluski o średnicy 4 cm formowane z ciasta z ugotowanych ziemniaków z dodatkiem mąki ziemniaczanej); kubuś / kubusz (pieczony w piekarniku placek z ciasta ziemniaczanego, który po upieczeniu jest ponownie zapiekany po wcześniejszym oblewaniu gęstą śmietaną, podaje się polany roztopionym masłem i posypany cukrem.); kwaśnica (klarowana zupa na wywarze z kiszonej kapusty i mięsa wieprzowego podawana z gotowanymi kawałkami mięsa wieprzowego, ziemniaków, kapusty kiszonej, marchewki); makówki / makiełki (potrawa przyrządzana z maku, ciasta drożdżowego lub białego pieczywa, bakalii i mleka); moczka / bryja (potrawa przygotowywana z namoczonych wcześniej: piernika, orzechów, suszonych śliwek suszonych jabłek i agrestu); modro kapusta (sałatka z czerwonej kapusty poszatkowanej w grubsze „piórka”, cebuli i jabłka pokrojonych w kosteczkę, okraszona skwarkami z boczku wędzonego); placki z blachy ze szpyrkami lub z wyrzoskami (pieczone bez tłuszczu placki ziemniaczane podawane z drobno pokrojonymi kawałki duszonego, tłustego mięsa); poleśniki/poliźniki (placki ze startych i gotowanych ziemniaków, zapiekane w piekarniku na liściach kapusty); polewka na maślance z ziemniakami (zupa z maślanki na wywarze z mięsa podawana z ziemniakami); porębskie prażonki (potrwa przygotowywana z ułożonych warstwowo w specjalnym garnku (kociołku) ziemniaków pokrojonych w kostkę, cebuli pokrojonej w krążki, kiełbasy pokrojonej w talarki, boczku pokrojonego w kostkę przykrytych na wierzchu liśćmi kapusty); prażuchy (potrawa przygotowywana z mąki żytnia prażonej w suchym garnku na kolor kremowy, po przetarciu przez sitko uprażona mąka zalewana wrzącą woda z solą do konsystencji gęstej bryi, którą nabierana się łyżką maczaną w smalcu); rolada wołowa śląska ( mięso wołowe zwinięte w rulon nadziewane boczkiem wędzonym lub słoniną wędzoną, cebulą, ogórkiem); rosół z gołębi (gołąbki w rosole) po śląsku (rosół ugotowany na gołębiach podawany z całym gołębiem lub połówką gołębia) rosół z nudlami (rosoł z makaronem domowym); schab sztygarski (schab zawijany nadziewany kiełbasą, mocno przyprawiony kminkiem i czosnkiem); siemieniatka/siemieniotka/konopiatka (zupa z siemienia konopnego z kaszą jęczmienną); śląska parzybroda / parzy – broda (gęsta zupa ze słodkiej kapusty i ziemniaków przyprawiana kminkiem); szałot śląski (sałatka z ugotowanego ziemniaka, kiszonego ogórka, cebuli i śledzia, ze skrawkami z boczku); wajecznica / smażylnica, czyli jajecznica po cieszyńsku (gęsta, mocno zasmażana jajecznica z kawałkami słoniny i krojonego szczypiorku); wątróbki gęsie po siewiersku (wątróbki gęsie moczone poprzednio w mleku, a następnie smażone na smalcu gęsim z dodatkiem drobnych cebulek i krążków jabłka); wodzionka / wodzianka (zupa z pokrojonego w kostkę chleba, drobno pokrojonego lub przeciśniętego przez praskę czosnku, z dodatkiem smalcu lub masła zalanych wrzątkiem); zacierka zagłębiowska (zupa mleczna z zacierkami, zacieki robi się z zagniecionego ciasta z mąki, jajka, wody i ściera się na tarce, do wrzącego mleka); żebroczka ( zapiekany w garnku placek z tartych ziemniaków i ryżu z dodatkiem pokrojonych w kostkę: boczku, cebuli i kiełbasy); żur śląski (zakwas z mąki żytniej na bazie, którego można przygotować żur jako potrawę pod różnymi postaciami np. żur żeniaty, żur postny, żur z tłuczonymi kartoflami); żur z tłuczonymi kartoflami (żur na zakwasie z mąki żytniej z pokrojonymi w drobną kostkę kiełbasą i boczkiem, przed podanie żuru brzeg talerza obkładany jest ziemniakami okraszonymi smażoną cebulą); żurek siewierski (podstawą żurku siewierskiego jest rosół z podrobów gęsich i zakwas z mąki żytniej)
Wyroby piekarnicze i cukiernicze
* brutfaniok / krupiczniok (chleb zrobiony na bazie mąki pszennej (krupicy), najczęściej wypiekany w prostokątnych brytfannach); buchciki/buchciczki (połączone bokami drożdżowe bułeczki o wielkości około 4 – 5 cm z nadzieniem z marmolady lub powideł), chleb cebulowy z tarnowskich gór (chleb wypiekany z dodatkiem mielonej cebuli i mielonego kminku); chleb „herbski (pieczywo pszenno – żytnie); chleb tatarczuch (ciemny, słodki chleb, wypiekany z mąki gryczanej, z użyciem mleka, wody oraz drożdży); chleb zwykły sławkowski (chleb wypiekany z dodatkiem kminku, czarnuszki lub maku); cieszyński szodon z wina (ciepły lub zimny sos do deserów z utartych z cukrem żółtek, roztrzepanych na ciepło z mlekiem lub winem); ciastka ze szpyrek (okrągłe lub podłużne ciastka wypiekane ze świeżej słoniny, cukru, jajek i mąka); dołki – racuchy (placki z drożdżowego ciasta smażone na patelni); drobne ciasteczka cieszyńskie (charakterystyczną cechą drobnych (2 – 3 cm) ciasteczek cieszyńskich jest ich różnorodność – wykonywane są z różnych ciast biszkoptowego, piernikowego, kruchego, bezowego, orzechowego, ze smalcu, w rożnych kształtach, smakach i kolorach poprzez przyozdabianie ich różnymi lukrami, polewami, orzechami, migdałami, kokosem); kołocz weselny cieszyński (ciasto drożdżowe z kruchą rumianą, wypieczoną kruszonką i nadzianiem serowym i makowym); kołocz weselny śląski (ciasto drożdżowe z kruchą rumianą, wypieczoną kruszonką i nadzianiem serowymi i makowym); koszyki / koszyczki (ciastka wyrabiane z ciasta naleśnikowego i smażone na tłuszczu przy użyciu specjalnej foremki); krepliki / kreple (pączki z marmoladą lub powidłami); murzin wielkanocny (ciasto przypominające wyglądem dobrze wypieczony chleb z zatopionymi w miąższu kawałkami wędzonej szynki, boczku lub kiełbasy); śląski piernik tradycyjny (piernik o mocnym aromacie korzennym i smak korzenno – miodowy); szpajza cytrynowa (krem z soku cytrynowego, cukru i jajek, zestalany żelatyną); zozworki / imbirki (suche ciasteczka o wyraźnym korzennym aromacie); żareckie obwarzanki odpustowe (obwarzanki odpustowe niezwykle lekki i kruche dzięki stosowanej do ich wyrobu pianie jajecznej)
Mięso świeże oraz produkty mięsne
* cieszyńska kita wędzona (wędzone mięso z zadniej nogi świńskiej z kością); jagnięcina beskidzka (świeża tuszka jagnięcia o niewielkim stopniu otłuszczenia o wadze od 3 do 18 kg); kaszanka pieczona szczekocińska (krupnioki pieczone na brytfannach w piecu chlebowym lub w piekarni w piecu węglowym); krupniok śląski (świńskie jelita wypełnione kaszą gryczaną przemieszaną z krwią oraz podrobami, doprawione do smaku); nec / necówka – polędwica w otrzewnej (potrawa z mielonego mięsa wieprzowego z przyprawami i polędwicy – na otrzewną nakłada się przyprawione zmielone mięso, talarki jajek i polędwicę, następnie zwija się otrzewną i formułuje wałek, zawinięty woalek piecze się w brytfance w piekarniku); siewierska gęś pieczona (gęś pieczona w całości); siewierska kaczka pieczona (pieczona w całości kaczka); szynka wieprzowa parzona porębska (szynka wieprzowa ściśle owinięta sznurkiem, marynowana w przyprawach, wędzona a następnie gotowana); żołądki z gęsi po siewiersku (duszne gęsie żołądki przyprawione solą, czosnkiem i pieprzem); żymlok śląski / zemlok / zemlouk / bułczanka (świńskie jelita wypełnione kaszą pszenną przemieszaną z krwią oraz pokrojoną bułką i podrobami, doprawione do smaku)
Sery i inne produkty mleczne
* bryndza wołoska wędzona (ser wytwarzany z buncu owczego, dojrzewający w zimnym dymie, można go kroić w plastry); bryndza żywiecka (miękki ser podpuszczkowy wyrabiany na bazie słodkiego sera owczego – bundzu); bundz / grudka (sery podpuszczkowy produkowany z owczego mleka). oscypek/ oszczypek (lekko słony, wędzony ser w kształcie dwustronnego stożka z walcowatą i zdobioną wypukłymi i wklęsłymi wzorami częścią środkową, wyrabiany z mleka owczego); redykołka (wędzony ser w kształcie sercowatym, zwierząt, ptaków wykonany z resztek sera nie wykorzystanego do produkcji oscypka); ser domowy – zależok (ser wytwarzany z pozostawianego do zgliwienia a następnie przesmażanego białego sera z dodatkiem kminku); ser gazdowski – gołka (lekko słony, wytwarzany z mleka krowiego ser wędzony w kształcie walca); ser klagany (ser śmietankowy produkowany z mleka owczego lub krowiego); ser wołoski wędzony (wędzony ser w kształcie małego, plackowatego tortu z wzorem rozety zależnej od użytej formy, produkowanyz owczego mleka); śląska kiszka (zsiadłe mleko); żętyca ( serwatka z drobinkami sera, o zapachu podobnym do zapachu kwaśnego mleka powstająca podczas produkcji sera owczego, o smaku w zależności od etapu produkcji – słodkim lub kwaśnym)
Produkty rybołóstwa
* złotopotocki karp smażony (smażone dzwonka karpia); złotopotocki pstrąg z rusztu (grilowany pstrąg o pstrąg o wadze 20 – 25 dag i długość do 30 cm)
Miody
* miód lipowo – spadziowy ziemi cieszyńskiej (miód lipowo – spadziowy); miód rzepakowy ziemi cieszyńskiej (miód rzepakowy); miód z nektaru kwiatów jurajskich (miód z letnich kwiatów jurajskich w postaci płynnej)
Napoje alkoholowe i bezalkoholowe
* cieszyńska herbata przeciw kaszlowi (herbata z kwiatu bzu czarnego, jęczmienia lub owsa i pokrajanych fig); cieszyńska herbata z zielin (herbata z suszonego dziurawca, lipy, melisy, macierzanki, wody, .cukru i soku z malin); miodula / miodunka / miodonka (wódka 30 – 40% sporządzona na miodzie – miód, spirytus i woda w proporcji 1/3:1/3:1/3); tatarczówka (wódka 30 – 40% o gorzkawo – słodkim smaku, sporządzana na bazie spirytusu i korzenia tataraku z dodatkiem szafranu); warzonka (podawana na gorąco wódka 35 – 40% sporządzana ze spirytusu, rzadziej z wódki czystej, cukru przypalanego na brązowy karmel, wody, odrobiny miodu, kawałka skórki z cytryny lub cynamonu i kilku goździków)
Orzechy, nasiona, warzywa i owoce
* borówka / brusznica siewierska ( gęsta, bordowa masa z borówek z widocznymi owocami, charakteryzująca się specyficznym smakiem i zapachem); bób / bober (bób zielony łupany) dynia w winie po cieszyńsku (przetwór przygotowywany z 2 – 3 cm kostek dyni, cukru, octu winnego, białego wina, cytryny i przypraw: cynamonu, goździków, imbiru); śląskie pieczki (suszone kawałki owoców – ćwiartki jabłek i gruszek, całe śliwki z pestkami)
Oleje i tłuszcze
* smalec gęsi z Siewierza (smalec produkowany z wytopionego sadła gęsiego)
bigos boczek Boże Narodzenie deser epickie galaretka gołąbki groch grzyby gęś jabłka jajka kapusta kluski kompot królik kulinarna galeria kulinarna tradycja kura mintaj mortadela musztarda mąka pasztet pieczywo placki porady ze śląskiej kuchni sałata sałatka ser sos słodkości warzywa Wielkanoc wieprzowina wigilia wołowina ziemniaki zupa śledzie śliwki śląski słownik kuchenny żur
